ترس
ترس واکنش هیجانی است و هر گاه امنیت جسمی و عاطفی و شخصیتی انسان به خطر
بیفتد ظاهر می شود
این واکنش عاطفی کاملاً طبیعی است و از همان بدو تولد در
کودک مشاهده می شود . اطفال معمولاً از بعضی پدیده ها می ترسند و علت ترس آنها برای
پدر و مادر شناخته شده نیست.
ترس کودک در سنین مختلف
ترس نوزادان
نوزادان از صدای بلند و از دست دادن تعادل یا سطح اتکا می ترسند و ترس خود را
با جیغ و گریه و جمع کردن دست و پا نشان می دهند.به این ترسها ، ترسهای اولیه
میگویند که به مرور زمان برطرف می شود.
ترسهای معمول کودکان
در اغلب
کودکان، در سنین 6تا 8ماهگی، ترس از افراد بیگانه دیده می شود و ممکن است تا 18
ماهگی نیز ادامه یابد. ولی با بالا رفتن سن کودک نوع ترسها نیز تغییر می کند. ترس
از تاریکی و تنهایی و ترس از حیوانات بین 2 تا 5 سالگی ظاهر می شود
ترس
نوجوانان
در دوران بلوغ بر اثر تغییرات جسمی و عاطفی، ترسهای موهومی نظیر ترس
از اشباح و چیزهای غیر واقعی و اتفاقات غیر منتظره مثل وقوع سیل و... در نوجوانان
ظاهر می شود .
علل ترس
ترس کودکان به اعتبار علل مختلف آن به انواع زیر
تقسیم می شود :
1-ترسهای عمدی:
علت ترس ممکن است عمدی باشد؛ یعنی کودک را
از چیزی ترسانده باشیم ؛ مثل ترساندن کودک از چیزهای خطرناک ، نظیر آب جوش ، برق
و...
گاهی اوقات برخی از پدر و مادرها از ترساندن کودک به منظور تربیت کردن او
بهره می گیرند؛ مثل زندانی کردن کودک که سبب پیدایش ترس از تاریکی و تنهایی می شود.
2- ترسهای تصادفی:
علت ترس ممکن است تصادفی باشد؛ یعنی بدون آنکه شما
بخواهید کودکتان تصادفاً در شرایط ترسناکی قرار بگیرد و بترسد.
مثل تجربه تلخ
حمله سگ.
3- ترسهای اکتسابی:
ترس ممکن است از مادر به کودک سرایت کند و
کودک ترس را از مادر خود کسب کند. مادری که به محض مواجه شدن با موقعیتی نامطلوب
جیغ میزند و می لرزد و به لکنت می افتد، ترس خود را به آسانی به کودکش منتقل می
کند. مثل ترس از رعد و برق
4- ترسهای عاطفی:
ترس ممکن است به علت هیجانات
عاطفی و فشارهای روحی کودک باشد. تنشهای عصبی و عاطفی ابتدا به صورت اضطراب و
سرانجام به صورت ترس دائمی در کودک ظاهر می شود ،مانند:
-اضطراب ناشی از دوری
پدر ومادر
- احساس گناه
- کشمکش پدر و مادر
اثرات ترس بر کودک
به
طور کلی ترس دائم و قابت به هر علت که باشد اثر بسیار نامطلوبی بر جسم و روان کودک
به جا می گذارد و کودک را از زندگی طبیعی و شاد محروم می سازدو در نوع حادش سبب
اختلال در جسم و روان کودک می شود .
اطفال در مقابل ترسهای شدید ،واکنشهای
متفاوتی نظطر لکنت، شب ادراری ، کم رویی ، افسردگی و گیجی از خود نشان می دهند.
ترس مفید
ترس همواره مضر و مخرب نیست، بلکه برخی از ترسها مفید و لازم نیز
است. این گونه ترسها را باید در کودکان برای اجتناب کردن آنها از خطر به وجود آورد.
برخی از کودکان دست به کارهای خطرناکی می زنند ، این شجاعت نیست بلکه این گونه
کودکان از درک خطر عاجز هستند و نمی دانند چرا دست به چنین کارهایی می زنند
بنابراین لازم است به آنها احتیاط آموخته شود
روشهای مقابله با ترس کودک
برای مقابله با ترس کودک دو شیوه وجود دارد:
الف) شیوه پیشگیری، پیش از
آنکه کودک در موقعیت ترسناک قرار بگیردآمادگیهای لازم را به او بدهید
-اگر
احتمال می دهید کودکتان از صدای رعد و برق بترسد در یک روز طوفانی او را لبس بپو
شانید و به حیاط یا بالکن ببرید و به او بگویید که حالا در آسمان برقی را خواهد دید
و صدای بلندی را خواهد شنید و به این صورت با او بازی کنید
- اگر حدس می زنید
کودکتان از دندانپزشک بترسد او را پیش از آن که با دندانپزشک روبرو شود آماده سازید
اگر کودک باید برای مدتی در بیمارستان بستری شود او را از قبل آماده سازید .
-اگر خودتان از چیزی ترسیدید، سعی کنید تا جایی که برایتان امکان دارد خود را
منترل کنید چون دلهره و اضطراب شما به کودک منتقل خواهد شد.
- هرگز نزد کودک از
خطر احتمالی یا مکان وقوع حادثه ای صحبت نکنید.
ب) شیوه کاهش ترس، چگونه باید
با کودک ترسو برخورد کرد؟ چگونه می توان ترس او را از بین برد یا حداقل کاهش داد؟
- هرگز کودک خود را بخاطر ترسش، مسخره نکنید.
- او را مورد تهدید و سرزنش
قرار ندهید.
- از گفتن جملاتی نظیر: خجالت آور است ، تو دیگر بزرگ شده ای و....
جداً بپرهیزید
- با او در باره افراد شجاع صحبت کنید
- نزد او از افراد
ترسو انتقاد کنید و رفتار آنها را زشت بشمارید
- تا جایی که می توانید او را به
مهر و علاقه خودتان نسبت به او مطمئن سازید.
او را از نظر بدنی و مزاجی تقویت
کنید.
-علت ترس را بیابید
- رفتار عاقلانه و خونسردانه پدر و مادر در
برخورد با شرایط خطرناک نمونه ای از رفتار صحیح در موقعیتهای خطرناک را به کودک
نشان می دهد. بنابراین سعی کنید برای کودک خود الگوی مناسبی باشید.
از کتاب
رفتار با کودک/ دکتر زهرا معتمدی